Psikolojik Şiddet Ölçeği

Ölçek Çeşidi: 
Geliştirme
Kaynak/Referans: 

Yatçı Ehi, D. (2011). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin psikolojik şiddete (mobbing) ilişkin görüşleri (Şanlıurfa ili örneği). (Yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.

Geçerlik: 

Araştırma betimsel- ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir ve araştırmada iki ayrı bilgi formu kullanılmıştır. Bunlardan ilki öğretmenlerin kişisel özelliklerine ilişkin bilgileri içeren ve 5 sorudan oluşan “Kişisel Bilgi Formu” dur. İkinci form öğretmenlerin psikolojik şiddete ilişkin görüşlerini belirlemeye yönelik, araştırmacı tarafından geliştirilen “Psikolojik Şiddet Ölçeği”dir. Psikolojik Şiddet Ölçeği, 34 maddeden ve 3 boyuttan oluşmaktadır. Araştırmacı tarafından geçerlilik ve güvenirliği test edilen ölçeğin “mesleğe dönük saldırılar” boyutunda 15, “sosyal yaşama dönük saldırılar” boyutunda 5, “şahsa yönelik saldırılar” boyutunda 13 madde yer almaktadır.

Güvenirlik: 

Her bir faktörün açıkladığı varyans oranının sırayla %29.849, %9.717 ve % 6.174 olduğu; üç faktörün açıkladığı toplam varyansınınsa % 45.740 olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Birinci faktör için hesaplanan alfa katsayısı .88 iken, ikinci faktör için .74 ve üçüncü faktör içinse .87’dir. Genel alfa katsayısı ise .91 çıkmıştır. Ayrıca Psikolojik Şiddet Ölçeği’nin üç faktörlü kullanımının yanı s ıra, tek faktörlü kullanılabilirliğini de değerlendirmek için ölçekte yer alan maddelerin açıkladığı varyans değerlerine bakılmıştır. Tek faktörlü ölçeklerde açıklanan varyansın % 30 ve daha fazlası olması yeterli görülmektedir (Büyüköztürk, 2002: 119). Psikolojik Şiddet Ölçeği’nin tek faktörlü olarak açıklanan varyans değeri % 45.740 olarak bulunmuştur. Psikolojik Şiddet Ölçeği’nin tek faktörlü olarak açıkladığı varyansın % 30’dan yüksek olması, Psikolojik Şiddet Ölçeği’nin üç faktörlü olmasıyla birlikte tek faktörlü olarak da kullanılmasına imkan sağlamaktadır.

Bu araştırma için gerekli verilerin toplanması amacıyla araştırmacı, alanyazını taramış ve yabancı ülkelerde konu ile ilgili yapılan araştırmaları incelemiştir. Ayrıca ortaöğretimde görev yapan ve mobbinge maruz kaldığını ya da şahit olduğunu belirten 7 öğretmenle yüz yüze görüşme yapılmıştır. Öğretmenlerle mobbingin nasıl başladığı ve geliştiği, hangi mobbing davranışlarıyla karşı karşıya kaldıkları, bu saldırılardan kurtulmak için neler yaptıkları üzerinde görüşülmüştür. Elde edilen bilgiler doğrultusunda Leymann’ın 5’li likert ölçeği tipinde 45 maddeden oluşan Psikolojik Şiddet Ölçeğinden ve çeşitli kaynaklardan da yararlanılarak araştırma ölçeği hazırlanmıştır. Başlangıçta, literatüre ve görüşme verilerine dayanarak 62 maddeden oluşan mobbing davranışı sıralanmış ve bu maddeler 2 boyut (bireyin mesleğine dönük saldırılar ve bireyin şahsına, itibarına dönük saldırılar) altında toplanarak genel bir taslak hazırlanmıştır. Hazırlanan taslak, biçimsel açıdan düzenlenip uzman görüşüne sunulmuştur. Araştırmacı, araştırma ölçeğinin hazırlanması aşamasında ölçeğin içerik geçerliliği için Doç. Dr. Refik BALAY, Yrd. Doç. Dr. Aycan ÇİÇEK SAĞLAM, Yrd. Doç. Dr. Derya ERGUN ÖZLER, Yrd. Doç. Dr. Recep CENGİZ, Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ŞİMŞEK ve Yrd. Doç. Dr. Abdullah ADIGÜZEL olmak üzere altı ayrı araştırma uzmanının görüşüne başvurmuştur. Uzmanlardan gelen görüşler doğrultusunda ölçekteki maddeler üç boyutlu “bireyin mesleğine dönük saldırılar”, “bireyin sosyal hayatına yönelik saldırılar” ve “bireyin şahsına, itibarına yönelik saldırılar” olacak şekilde yeniden düzenlenerek bazı maddeler ölçekten çıkarılmış ve son olarak 34 maddeden oluşan Psikolojik Şiddet Ölçeği oluşturulmuştur.

Derecelendirme: 
5’li Likert türü derecelendirme ölçeği ile ölçülmüştür. Ölçekte yer alan maddeler alt alta sıralanmıştır ve ifadeler, Ölçek “5- Hiçbir zaman”, “4- Nadiren”, “3- Ara sıra”, “2- Çoğu zaman” ve “1- Her zaman” şeklindedir.
İletişim: