Feyzioğlu B., Demırdağ B, Akyıldız, M. ve Altun E. (2012). Ortaöğretime Yönelik Bilimsel Süreç Becerileri Testi Geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(3), 1899-1906. http://www.kuyeb.com/pdf/tr/4985f494b550a0dfaf3f45756215e5dcglutr.pdf
SORU ÖRNEKLERİ:
1. Burcu, Çevre ve Orman Bakanlığında çevre mühendisi olarak çalışmaktadır. Görevi çevre kirliliği ile ilgili gelen ihbarları değerlendirmektir. Son iki yıldır Ege bölgesinde bulunan Yeşilyurt kasabasında balık ölümlerinin arttığı ihbarı gelmiştir. Bunun üzerine bu bölgede inceleme yapması için görevlendirilir. Kasabaya gelir gelmez öncelikle kasabanın çevresini gezerek fotoğraflar çeker. Çektiği fotoğraflardan bazıları aşağıdadır:
Fotoğraf 1 Fotoğraf 2 Fotoğraf 3
1. ve 2. soruyu aşağıdaki metne ve fotoğraflara göre cevaplandırınız.
Burcu çevrede yapmış olduğu gezilerde ve yöneticilerle görüşmesinde aşağıdaki bilgilere ulaşmıştır: Kasaba iki ırmağın birleşerek Ege denizine aktığı yere kurulmuş. Burcu, aynı bölgede üç yıl önce çekilmiş olan fotoğrafları da bularak incelemeye başlar.
Fotoğraf 1 Fotoğraf 2
Fotoğraf 3 Fotoğraf 4
2. Burcu, izlenimlerini düzenli olarak rapor şeklinde müdürüne sunmaktadır. Buna göre müdürün rapordaki “gözlemler” bölümünde aşağıdaki ifadelerden hangisini görmesi beklenir?
A) Su kirliliği tarımsal alanların yok olmasına neden olmuştur.
B) Arıtmanın olmayışı kasabada balıkçılığı yok etmiştir.
C) Tarımla uğraşan insan sayısı azalmıştır.
D) Nehirlerde kirlenme görülmüştür.
E) Ağaçların kesilmesi kuş çeşitliliğini azaltmıştır.
Asitlerin turnusol kâğıdını kırmızıya, bazların ise maviye boyadığını bilen Burcu, denizden ve nehirden aldığı her bir örneğe turnusol kâğıdını batırarak asitliklerini incelemiştir. Denizin derin kısmından ve sığ kısmından alınan sıvı ile birinci nehir ile denizin kesiştiği yerden alınan sıvıların turnusol’ün rengini maviye boyadığı görülmüştür. Nehir kaynaklarından alınan sıvılar kâğıt üzerinde renk değişimi meydana getirmezken, ikinci nehirden alınan örneğin rengi kırmızıya çevirdiğini belirlemiştir.
5. Yukarıdaki bilgilere göre Burcu’nun aşağıdaki çıkarımlardan hangisini yapması beklenir?
A) Renksiz olan sıvılar her zaman nötrdür.
B) I. nehirdeki asit oranı II. nehre göre daha fazladır.
C) Sıvının rengi koyulaştıkça baz özelliği artar.
D) Denizden alınan örnekler baz özelliğindedir.
E) II. nehirden alınan örnek, denizden alınan örneklerle aynı özelliktedir.
Bakanlıktaki müdürü Burcu’dan yapmış olduğu çalışmalarla ilgili rapor istemektedir. Burcu denizin yüzeyinden, 10 m ve 20 m derinlikten alınan su örneklerindeki oksijen miktarını ve suyun sıcaklığını Mart, Nisan ve Mayıs aylarının değişik zamanlarında ölçmeye karar vermiştir. Bu ölçümleri balık ölümleri ile karşılaştıracaktır.
Yukarıdaki açıklamaya göre Burcunun yaptığı ölçümler, aşağıdaki hipotezlerden hangisini test etmek için kurulamaz?
A) Denizdeki oksijen miktarı arttıkça ölen balık sayısı azalır.
B) Suyun sıcaklığı arttıkça oksijen miktarı artacaktır.
C) Derine indikçe oksijen miktarı azalacaktır.
D) Sıcaklık arttıkça balık ölümleri azalır.
E) Oksijen miktarı arttıkça suyun pH değeri değişecektir.
F) 11, 12ve 13. soruları aşağıdaki tabloya göre cevaplandırınız.
Tarih Oksijen oranı (mg/L) Sıcaklık (0C) Balık Ölümleri
(kg)
Yüzey 10 m 20 m Yüzey 10 m 20 m
01.03.2009 5.68 5.60 4.23 11.22 11.18 12.55 21
15.03.2009 7.22 5.15 5.01 13.32 13.21 13.25 14
30.03.2009 6.36 4.82 4.48 13.68 13.63 13.91 17
15.04.2009 5.84 5.83 4.56 17.38 17.03 15.43 22
30.04.2009 6.16 4.62 4.18 19.98 19.89 17.34 18
13.05.2009 5.46 4.90 3.89 21.58 20.38 16.21 22
30.05.2009 5.36 5.27 3.97 22.15 22.15 20.14 25
Tablodaki verilere göre aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılabilir?
A) Balık ölümleri en çok yüzeyde gerçekleşmiştir.
B) En az balık ölümü Mart ayında gerçekleşmiştir.
C) En yüksek sıcaklıklar Nisan ayında ölçülmüştür.
D) Oksijen oranı en az 15 Mart tarihinde görülmüştür.
En çok balık ölümü deniz suyu sıcaklığının en yüksek olduğu zaman görülmüştür.