Taraftarların Futbolda Şiddetin Kaynağına İlişkin Görüşleri Ölçeği

Ölçek Çeşidi: 
Geliştirme
Kaynak/Referans: 

Reyhan, S., Müniroğlu, R. S. ve Yetim, A. A. (2020). Taraftarların futbolda şiddetin kaynağına ilişkin görüşleri: Ölçek geliştirme çalışması .Spormetre: Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(1), 213-224

Sorumlu Yazar: 
Servet Reyhan
Geçerlik: 

Ölçek geliştirme araştırmaları için, çalışma grubu konusunda literatürde farklı görüşler belirtilmiştir. Ancak madde sayısının 5 ile 10 katı kadar bir verinin yeterli olduğuna dair genel bir kanı vardır (Bryman ve Cramer, 2001; Pett, Lackey ve Sullivan, 2003). Bu kriter göz önüne alınarak çalışma grubu belirlenmiş ve 2262 kişilik grubun mevcut öneriler doğrultusunda yeterli olduğuna kanaat getirilmiş ve AFA bu grup üzerinden gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin AFA ile değerlendirilmeye uygun olup olmadığını test etmek amacıyla Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değeri ve Barlett Küresellik Testi sonuçları incelenmiştir. KMO değeri .794 olan ve Barlett testi anlamlı (p<.01) bulunan veri setinin faktör analizi için uygun olduğu anlaşılmıştır. Büyüköztürk ve ark. (2008) KMO katsayısının .60’dan yüksek ve Barlett testinin anlamlı çıkması halinde verilerin faktör analizi için uygun olduğunu ifade etmiştir. Bu noktada, ölçeğin yapı geçerliğini incelemek üzere AFA yapılmıştır.

Ön uygulamada toplamda 68 madde bulunan veri seti üzerinden analiz gerçekleştirilmiş ve madde atım süreci kuralları (muğlak ifadeler, birden fazla faktöre yük veren maddeler, herhangi bir faktöre yük vermeyen maddeler) dikkate alınarak yapının en uygun hali test edilmiş ve faktör yükü 0.40’ın altında olan bütün maddeler analiz dışında bırakılmıştır. Bu işlem sonrasında yapının 25 madde ve 5 faktörden oluştuğu ve toplam varyansın yaklaşık %60’lık kısmını açıkladığı belirlenmiştir. Sonuçlar incelendiğinde, birinci boyutun 6 maddeden, ikinci boyutun 5 maddeden, üçüncü boyutun 4 maddeden, dördüncü boyutun 6 maddeden ve beşinci boyutun da 4 maddeden oluştuğu gözlenmiştir. 5 faktörlü bir yapıya sahip olduğu tespit edilen ölçeğe ait faktörlerin toplam varyansı açıklama oranlarının sırasıyla %17.85, %14.34, %9.89, %9.70 ve %8.08 olduğu görülmüştür. Bu 5 faktörün toplamda, varyansın %59.85’ini açıkladığı görülmüş ve literatürdeki kesme değerlerin üzerinde olduğu anlaşılmıştır (Tabachnick ve Fidell, 2013)

Güvenirlik: 

Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı eşliğinde ölçeğin güvenirlik düzeyi incelenmiş bu analiz toplam puan için ve her bir faktör için ayrı ayrı gerçekleştirilmiştir. Ayrıca ölçekteki her bir maddenin, ölçülmek istenen özelliği ölçüp ölçmediğinin belirlenmesi ve bu sonuçla madde geçerliğine kanıt sağlamak için madde-toplam test korelasyonlarına bakılmıştır. Ölçeğin toplam puanına ilişkin güvenirlik katsayısı 0.82 olarak hesaplanmıştır. Faktörlerin güvenirlik katsayıları ise, birinci faktör (Spor Medyasından Kaynaklanan Şiddet) için 0.60, ikinci faktör (Hakem Kararlarından Kaynaklanan Şiddet) için 0.62, üçüncü faktör (Antrenör ve Teknik Direktörden Kaynaklanan Şiddet) için 0.70, dördüncü faktör (Taraftar ve Amigolardan Kaynaklanan Şiddet) için 0.74 beşinci ve son faktör (Sporcu Davranışlarından Kaynaklanan Şiddet) için 0.70 olarak hesaplanmış ve literatürdeki değer aralıklarına uygun olduğu görülmüştür (Santos, 1999). Madde toplam test korelasyonu değerlerine bakıldığında birinci faktördeki maddelerin 0.32 ile 0.42 aralığında, ikinci faktördeki maddelerin 0.39 ile 0.82 aralığında, üçüncü faktördeki maddelerin 0.34 ile 0.53 aralığında dördüncü faktördeki maddelerin 0.32 ile 0.55 aralığında ve son olarak beşinci faktördeki maddelerin de 0.31 ile 0.51 aralığında değer aldıkları görülmüştür (Tablo 2). Yüksek madde toplam test korelasyonları, ulaşılan 5 faktörün futbolda şiddete yönelik görüşlerin bileşenleri olduğunu ve ölçülmek istenen bu özelliği ölçtüğüne ilişkin kanıt olarak gösterilebilir. Tüm bu bulgular, ölçek genelinin ve her bir faktörün güvenilir düzeyde olduğu ve maddelerin istenen özelliği ölçme amacına hizmet ettiği şeklinde yorumlanabilir.

Televizyonda şiddet içeren filmlerin bulunması normaldir
Maçlardan önce medyadaki değerlendirmeler taraftarı şiddete yönlendirir.
Takımımın aleyhine karar verdiğinde hakeme bir şeyler fırlatmak isterim.
Maç sırasında rakip antrenörün/teknik direktörün başarısı beni sinirlendirir.
Amigolar şiddet olaylarını ateşliyorlar.
Davranışlarından Kaynaklanan Şiddet
Tuttuğum takımın futbolcusunun agresif tavırları beni tahrik eder.

Derecelendirme: 
5’li Likert ( (1) Hiç katılmıyorum ile (5) Tamamen katılıyorum aralığında derecelendirilmiştir)
İletişim: