Tercan, B. & Şahinöz, S. (2021). Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Personelin Afetlere Hazırlık Algılarını Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme: Metodolojik Bir Çalışma. Hastane Öncesi Dergisi, 6(3), 367-379. Doi: 10.54409/hod.995792.
Madde havuzunda bulunan 71 maddeye ilişkin uzman önerileri doğrultusunda tekrarlanan ya da benzer olan 18, 21, 41, 48, 56, 63 ve 70. maddeler çıkarılmış ve 39. madde de binişlik olduğundan dolayı ikiye ayrılmıştır. Bu aşamada madde havuzu 65 maddeye düşmüş ve yeniden numaralandırılmıştır. Yine uzman önerileri doğrultusunda 10, 25, 43, 44, 47, 48, 55, 56, 57, 62. maddeler çıkarılmış ve madde sayısı 55’e düşürülmüştür. Madde havuzunda kalan ifadelerin KGO değeri 0,80 ve KGİ değeri ise 0,88’den büyük olduğu için taslak ölçek anlamlı bulunmuştur. Taslak HASPAHA ölçeğine ait veri setinde bulunan her bir maddenin çarpıklık ve basıklık değerleri -2 ile +2 arasında olduğundan dolayı normal dağıldığı bulunmuştur.
Taslak HASPAHA ölçeği için toplanan 312 gözlem maddesinin KMO değeri 0,954 (>0,5) ve Barlett testi değeri (p<0,001) anlamlı olduğundan dolayı faktör analizi uygulanmasına karar verilmiştir. Analiz sırasında faktör yük değeri (r≥0,45) olan maddeler analize alınmış; faktör yük değeri (r<0,45) olan maddeler ise analizden sırasıyla çıkarılmıştır. Bu aşamada ortak varyans değeri 0,45’ten düşük olan 1, 2, 7, 10, 11, 17, 21, 25, 26, 27, 39 ve 45. maddeler sırasıyla çıkartılarak ortak varyans değerleri kontrol edilmiştir. Sonra Pattern Matrixa tablosu incelendiğinde faktör yük değeri 0,45 altında olan 13, 28, 30, 46, 50, 48, 9, 47. maddeler sırasıyla çıkarılarak analiz tekrarlanmıştır. Daha sonra ortak varyans değeri 0,45’ten düşük olan 55. madde de çıkartılarak analiz tekrarlanmıştır. Analizde hiçbir madde bir faktörle binişik düzeyde ilişki sergilememiş ve 31 madde ve 5 faktörden oluşan yapı ortaya çıkmıştır. Beş faktörün birlikte açıkladıkları toplam varyans değeri %65,478 olarak bulunmuştur.
DFA analizinde başlangıçta istenilen uyum iyiliği değerlerine ulaşılamamıştır. Düzeltme indeksleri doğrultusunda yapılan düzenlemeler sonrasında (x2/df = 2,419; p<0,001; CFI = 0,916; GFI = 0,850; IFI = 0,917; TLI = 0,905 ve RMSEA = <0,068) literatürde kabul edilmiş uyum iyiliği değerlerine ulaşılmıştır. DFA sonrası nihai HASPAHA ölçeğinin 28 madde ve 5 faktörlü bir yapıdan oluştuğu sonucuna varılmıştır.
Araştırmaya katılanların (n=42) taslak ölçek maddelerine verdikleri birinci ve ikinci yanıtlar arasında Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısının (r=0,768, p<0,001) çok kuvvetli ve pozitif yönde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca taslak ölçeğin iç tutarlılık güvenilirliği katsayısına ait Cronbach Alpha değeri çok yüksek derecede güvenilir olduğu tespit edilmiştir (Cronbach α = 0,949, p<0,001). Taslak HASPAHA ölçeğinin güvenilirlik çalışması için 52 maddenin madde ve toplam madde korelasyon katsayıları r=,327 ile r=0,681 arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu soncuna ulaşılmıştır (p<0,001).
Nihai ölçeğin Hotelling’s T2 değeri = 879,564 (p<0,001) ile madde ifadelerine yönelik tepki yanlılığın olmadığı ve ölçekte yer alan maddeler farklı alt boyutlara ilişkin eğilim, tutum ve davranışları ölçtüğü saptanmıştır. Nihai ölçeğin genel Cronbach Alpha değeri 0,925 ile yüksek güvenilirlik düzeyine sahip olduğu belirlenmiştir. İstek boyutu için Cronbach Alpha değeri 0,834, önem boyutu için Cronbach Alpha değeri 0,847, öz-yeterlilik boyutu için Cronbach Alpha değeri 0,908, müdahale becerisi Cronbach Alpha değeri 0,926 ve yarar boyutu için Cronbach Alpha değeri 0,848 sonucuna ulaşılmıştır.
28 madde bulunmaktadır.
