Karaçam, A. ve Pulur, A. (2017). Hakem Öz Yeterlik Ölçeği’nin (HÖYÖ) Türkçeye Uyarlama Çalışması. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi,11(1), 118-128.
Geçerlik çalışması kapsamında verilere Kaiser–Meyer–Olkin (KMO) değeri ve Barlett Küresellik Testi uygulanmıştır. Analiz sonucunda KMO değerinin .86 olduğu görülmüştür. Buna ek olarak Barlett kürsellik testi sonuçları anlamlı bulunmuştur [ X2 = 1868,117, sd=153, p=0.000]. Barlett küresellik testi sonucu verilerin çok değişkenli normal dağılımdan geldiğini göstermektedir.
Faktör analizi sonucunda toplam varyansın % 72.27’sini açıklayan ve öz değeri 1’den büyük beş faktör elde edilmiştir. Faktörlerden birincisi ölçeğe ilişkin toplam varyansın %19.42’sini, ikinci faktör % 14.11’ini, üçüncü faktör % 13. 93’ünü, dördüncü faktör % 13.78’ini ve beşinci faktör %11.01’ini açıklamaktadır. Beş faktörün maddelerde açıkladıkları ortak varyans yaklaşık %53-85 arasında değişmektedir
Faktör döndürme sonrasında, ölçeğin birinci faktör olan fiziksel yeterlik beş maddeden (1-2-3-4-5), ikinci faktör olan baskı üç maddeden (12-13-14), üçüncü faktör olan karar verme üç maddeden (9- 10-11), dördüncü faktör olan iletişim dört maddeden (15-16-17-18) ve beşinci faktör olan oyun bilgisi üç maddeden (6- 7-8) oluştuğu belirlenmiştir. Fiziksel yeterlik faktöründe yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri .65-.88 arsındadır. Baskı faktöründe yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri .79– .89 arasındadır. Karar verme faktöründe yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri .70–.74 arasındadır. İletişim faktöründe yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri .64–.79 arasındadır. Oyun bilgisi faktöründe yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri .64–.75 arasındadır.
Sonuçlar incelendiğinde HÖYÖ’nün madde ayırt ediciliğini belirlemek için madde toplam puanlarına göre oluşturulan alt %27 ve üst %27’lik gruplar arası t testi sonuçlarına göre tüm maddelerde anlamlı fark olduğu görülmüştür (p < .05). Bu durum tüm maddelerin alt-üst grupları ayırt edebilme gücüne sahip olduğunu göstermektedir.
HÖYÖ’nün DFA Sonuçları Açılımlayıcı faktör analizi sonunda ortaya çıkan faktör yapısının toplanan veriler için ne ölçüde uygun olduğunu belirlemek amacıyla AMOS programı kullanılarak DFA analizi yapılmıştır. HÖYÖ’ye ilişkin DFA sonuçlara bakıldığında ki-kare (x^2) değerinin 230.289 ve serbestlik derecesinin (sd) 125 olarak bulunduğu görünmektedir. Ki kare/serbestlik derecesine bakıldığında değerin 1.842 olduğu görünmektedir. Bu bulgu veri setinin faktör yapısını desteklediğini göstermektedir (x^2/sd =1.842).
HÖYÖ’nün Alt Faktörleri, HÖYÖ Toplam Puanı ve GÖYÖ Arasındaki Korelasyon sonuçlarına bakıldığında HÖYÖ’nün alt faktörlerinden, ölçeğin tamamından ve GÖYÖ ölçeğinden elde edilen puanlar arasındaki korelasyonların .28 ile .82 arasında değiştiği ve bu katsayıların p=0.01 düzeyinde anlamlı olduğu görülmüştür. Elde edilen korelasyon değerlerinin anlamlı olması HÖYÖ’nün çok bileşenli bir yapısı olduğu şekilde yorumlanabilir.
Beş faktörlü yapı için hesaplanan Cronbach alpha iç tutarlık katsayıları fiziksel yeterlik faktörü için .87, baskı faktörü için .87, karar verme faktörü için 85, iletişim faktörü için .80 ve oyun bilgisi faktörü için .71 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin tümü için hesaplanan iç tutarlık katsayısı ise .90’dir
Fiziksel Yeterlik( beş madde): Kondisyonum müsabaka yönetmek için yeterlidir
Baskı (üç madde): Oyuncuların baskısından etkilenmem
Karar Verme( üç madde): Zor durumlarda karar verebilirim
İletişim( dört madde): Antrenörlerle etkili iletişim kurabilirim
Oyun Bilgisi (üç madde): Hakemliğini yaptığım branşın temel oyun stratejilerini anlayabilirim
