Gökler-Danışman, I. ve Köksal S. (2011). Ailedeki Koruyucu Etkenler Ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Yazıları, 14 (28), 39-46.
Ölçeğin geçerliğini belirlemek üzere, hem faktör yapısına hem de ölçüt geçerliğine bakılmıştır. Ölçeğin Faktör Yapısı. AKE’nin yapı geçerliğini sınamak amacıyla, ölçeğin faktör yapısı, varimax döndürmenin kullanıldığı temel bileşenler analizi yoluyla incelenmiştir. Herhangi bir faktör sayısı belirlemeksizin yapılan ilk analiz, varyansın % 58.48’ini açıklayan 3 faktör ile sonuçlanmıştır. Faktörler altında yer alacak olan maddelerin belirlenmesinde faktör yükünün .35 ya da üzeri olması ölçüt alınmıştır. Analiz sonuçlarına bakıldığında, tüm maddelerin faktör yüklerinin .35’in üzerinde olduğu görülmektedir. Sekiz maddeden oluşan birinci faktör varyansın % 27.72’sinden; 4 maddeden oluşan ikinci faktör varyansın % 18.98’inden ve yine 4 maddeden oluşan üçüncü faktör varyansın % 11.77‘sinden sorumludur. Elde edilen faktör yapısı, özgün form ile karşılaştırıldığında tutarlı sonuçlar vermektedir ve maddeler özgün ölçekte olduğu gibi ölçmeyi amaçladığı faktörler altında yer almaktadır. Alt ölçekler sırasıyla “Uyuma Yönelik Değerlendirme ve Telafi Edici Yaşantılar” (14., 15., 16., 8., 13., 6., 7., 5. maddeler) “Sosyal Destek” (11., 10., 12., 9. maddeler) ve “Stres Kaynaklarının Azlığı” (2,1, 4,3. maddeler) olarak isimlendirilmiştir. Ölçekteki maddelerin faktörlere göre dağılımı, faktör yükleri ve faktörlerin Cronbach alfa değerleri Tablo 2’de; ölçeğin
faktörleri arasındaki korelasyon katsayıları ise Tablo 3’de sunulmaktadır. Ölçüt Geçerliği. AKE’nin ölçüt geçerliğini belirlemek amacıyla ölçekten elde edilen toplam puanlar ile AYDA’dan elde edilen toplam puanlar arasındaki ilişkiye bakılmıştır. İki ölçekten elde edilen puanlar arasında pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur (r = .53, p < .01). AKE’nin “Uyuma Yönelik Değerlendirme ve Telafi Edici Yaşantılar”, “Sosyal Destek” ve “Stres Kaynaklarının Azlığı” alt-ölçeklerinden elde edilen toplam puanlar ile AYDA’dan elde edilen toplam puan arasında da pozitif yönde anlamlı ilişkiler saptanmıştır (sırasıyla r = .60, p < .01; r = .34, p < .01; r = .11, p < .05).
Ölçeğin güvenirliğine ilişkin bilgi, Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı, iki yarım güvenirliği, madde-test korelasyonu ve test tekrar-test güvenirliği analizleri ile elde edilmiştir. Cronbach Alfa Güvenirlik Katsayısı. Yapılan iç tutarlık analizi sonucunda, 386 katılımcıdan tüm örneklem için elde edilen Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı .85 olarak bulunmuştur. Ölçeğin alt-faktörleri için elde edilen iç tutarlık katsayıları da, “Uyuma Yönelik Değerlendirme ve Telafi Edici Yaşantılar”, “Sosyal Destek” ve “Stres Kaynaklarının Azlığı” alt boyutları için sırasıyla .88, .89 ve .58 olarak hesaplanmıştır. İki Yarım Güvenirliği. Ölçeğin iki-yarım güvenirliği (Guttman) .70 olarak belirlenmiştir (8 maddeden oluşan birinci yarım için = .71; 8 maddeden oluşan ikinci yarım için = .84). Madde Toplam Güvenirliği. Ölçeğin her bir maddesinin toplam puanla korelasyonunu hesaplamak amacıyla yapılan madde-test korelasyonu sonucunda, maddelerin toplam puanla ilişkisinin .17 ile .66 arasında değiştiği saptanmıştır. Elde edilen korelasyon katsayıları, ölçek maddeleriyle birlikte Tablo 2’de yer almaktadır. Test Tekrar-Test Güvenirliği. Ölçeğin zaman içindeki tutarlılığına bakmak amacıyla, ölçek, ilk uygulamadan 6 ay sonra 50 katılımcıya bir kez daha verilmiştir. Bunun sonucunda elde edilen test tekrar-test güvenirlik katsayısı tüm ölçek için .42 (p < .01) olarak bulunmuştur.
3 Alt Boyut ve 16 Madde
Uyuma Yönelik Değerlendirme (8 m): Bizim ailemiz, yaratıcı, becerikli ve kendine yeten bir ailedir.
Sosyal Destek (4 m): Ailemizle ilgilenen en az bir kişi vardır.
Kaynaklarının Azlığı (4 m): Ailemizde, son 3 ay içinde, sağlıkla ilgili olarak, sorunlardan çok olumlu şeyler yaşandı.
